Naast een reeks vervuilende gassen produceert de staalindustrie ook een vaste afvalstof: de zogeheten staalslak. Staalslakken variëren sterk in chemische samenstelling naar gelang het gebruikte ijzererts, kolen, en het type staal- en koelingsproces. Zo verschilt een staalslak uit een Basic Oxygen Furnace (BOF) van het type staalslak uit een Electric Arc Furnace (EAF, NL: vlamboogoven). Het BOF-staalproces dat Tata Steel hanteert, wordt ook wel het Linz-Donawitzproces genoemd, vandaar dat er ook vaak over LD-staalslakken wordt gesproken.
Tata’s staalslakken
BOF/LD-slakken bestaan over het algemeen grotendeels uit calciumoxide (40-60%), siliciumoxide (10-30%), ijzeroxide dat niet gereduceerd is tot ijzer (20-30%), en magnesiumoxide (1-10%). Calciumoxide is beter bekend als ongebluste kalk. Het hoge percentage kalk maakt de LD-staalslak erg basisch (een zeer lage zuurgraad).
Tata Steel laat haar staalslakken in verschillende afvalstromen verwerken door verwerkingsbedrijf Harsco Metals. Ingenieursbureau Sweco analyseert de staalslakken op aanwezigheid van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). Uit onderzoek van RIVM in opdracht van de Inspectie Leefomgeving en Transport (LIT), blijkt dat bijna alle zware metalen aanwezig zijn in LD-staalslakken. Denk aan arseen (As), beryllium (Be), boor (B), cadmium (Cd), kobalt (Co), koper (Cu), kwik (Hg), lood (Pb), molybdeen (Mo), nikkel (Ni), titanium (Ti) en zink (Zn). Sommige metalen komen in hogere concentraties (1000-5000 mg/kg) voor, waaronder chroom-6, tin (Sn), vanadium (V) en strontium (Sr).
Giftige staalslakken ingezet als circulair bouwmateriaal
Door de kalk en silicaten die erin aanwezig zijn, hebben staalslakken enkele eigenschappen gemeen met cement. Om die reden worden staalslakken als bouwstof verkocht en bijgemengd in cement of beton. De LD-staalslakken van Tata Steel worden op de markt gebracht door Pelt & Hooykaas, die de staalslakken op hun website beschrijven als mooi voorbeeld van circulariteit. Een hoog percentage LD-slakken heeft echter negatieve effecten op de kwaliteit van het cement en kan dus maximaal zo’n 10-20% van het totale gewicht uitmaken. De grote hoeveelheid kalk kan bovendien zorgen voor hogere instabiliteit van de staalslak. Omdat de staalslakken dus in relatief kleine mate verwerkt kunnen worden, worden ze (tijdelijk) gestort op afvalstortplaatsen, zoals in Eerbeek of Spijk. Door de giftige eigenschappen van het materiaal is het essentieel dat dit zorgvuldig gebeurt. Wordt het afval niet op de juiste manier opgeslagen en afgedekt, dan kan dit verstrekkende gevolgen hebben.
