Op de dag dat de heren Wijers & Blom hun rapport presenteerden met scenario’s voor de verduurzaming van Tata Steel IJmuiden ging er iets mis. Per ongeluk verscheen een slide op het scherm waarop stond dat de saneringskosten voor het terrein 12 miljard euro zouden zijn. Sindsdien wordt elk plan afgezet tegen die 12 miljard. De aannames en bronnen achter dit getal zijn echter niet gepubliceerd en in antwoord op Kamervragen van Volt geeft minister Hermans (Ministerie van KGG) aan dat ze deze ook niet wil delen. Heel bijzonder, want dat is toch geen beursgevoelige informatie?
De mythe van 12 miljard euro wordt intussen wel gebruikt als argument om de staalfabriek in IJmuiden open te houden, ook als dat veel belastinggeld kost. Daarmee worden twee foute aannames gedaan.
Ten eerste worden de saneringskosten alleen gerekend bij sluiting van de fabriek. Terwijl de vervuiling in elk scenario zal moeten worden opgeruimd. Het kan misschien iets later als de fabriek deels blijft staan, maar opruimen zal op enig moment toch moeten.
De tweede foute aanname betreft de 12 miljard euro zelf. Ervaren saneerders, aannemers, gebiedsontwikkelaars en bodemexperts die hierover zijn geconsulteerd, geven allemaal aan dat dit bedrag een flinke overschatting is van de werkelijke kosten. Als je het terrein vergelijkt met andere vervuilde gebieden in Nederland kom je tot dezelfde conclusie. Reken maar mee.
Rekenoefening
Het gehele Tata terrein beslaat 730 hectare. Met de genoemde 12 miljard euro voor sloop en sanering komt dat dus neer op 16,5 miljoen euro per hectare. Let wel, dit gaat om elk stukje van het terrein, ook de plekken die minder vervuild zijn, zoals de kantoorgebouwen. Kijken we naar de meest vervuilde terreinen in Nederland, bijvoorbeeld Chemie-Pack in Moerdijk, het Thermphos terrein in Vlissingen Oost, de voormalige Olster Asfalt Fabriek (Olasfa) in Olst, woonwijken in Lekkerkerk tijdens het gifschandaal of het Westergasterrein in Amsterdam, dan variëren de schoonmaakkosten tussen de 2 en 7 miljoen euro per hectare. Alleen het terrein van de Exploitatie Maatschappij Krimpen (EMK) in Krimpen aan den IJssel komt iets hoger uit. Op dit “giftigste terrein van Nederland” moest met een mobiele hal gewerkt worden omdat de gassen die vrijkomen zeer giftig zijn en snel vervliegen. Maar hier werd ‘slechts’ 11 miljoen euro per hectare uitgegeven voor sanering. Nog steeds veel minder dus dan de aanname die hier gedaan wordt voor Tata Steel.
En dit zijn allemaal voorbeelden van veel kleinere stukken land, waar alle grond ernstig vervuild was en waar alle vervuilde grond moest worden afgevoerd naar een externe locatie. Op het Tata terrein zijn ook stukken te vinden die veel minder vervuild zijn en je kunt op het terrein een fabriek bouwen om het grootste deel van de grond ter plaatse te reinigen: een flinke kostenbesparing. Indicatieve berekeningen wijzen eerder op 2 tot 5 miljard euro saneringskosten.
Laat de minister in elk geval transparant zijn waar die 12 miljard vandaan komt, dan kunnen onafhankelijke experts het getal toetsen en maken we eerlijke afwegingen.
