Het werkgelegenheidsspook
“Zonder Tata Steel verandert de IJmond in een werkgelegenheidswoestijn.” Het klinkt dramatisch, maar hoe accuraat is dit? Uit een rapport van de Intelligence Group uit 2023 blijkt dat er een schreeuwend tekort is aan technisch personeel. Bovendien heeft Tata Steel zelf weinig moeite gehad om haar personeelsbestand in de afgelopen decennia drastisch te verkleinen, soms met duizenden medewerkers tegelijk. Wanneer de marktomstandigheden daar om vragen, zet Tata zonder pardon uitzendkrachten en vaste medewerkers op straat. Zelfs indirecte werkgelegenheid, zoals bij toeleveranciers, lijkt niet heilig: recentelijk verzocht Tata hen vriendelijk doch dringend hun tarieven te verlagen vanwege geldnood. Werkgelegenheid als argument? Een pakketje schroot met een dun laagje chroom.
Technisch innovatief hoogstandje?
Tata Steel wordt geprezen als een bastion van innovatie. Maar ook hier is veel op af te dingen. Verbeteringen in materiaal zoals hoge sterkte staal en gelamineerd verpakkingsstaal zijn zeker nuttig, maar de basis van het productieproces zelf stamt nog uit de prehistorie. De laatste echt disruptieve innovatie die Tata invoerde was het oxystaalproces… in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Toen de continugietmachine werd uitgevonden, een mijlpaal in de efficiëntie, deed deze in IJmuiden pas dertig jaar na dato zijn intrede. Voor een industrie die zich graag innovatief noemt, is deze toch moeilijk vooruit te branden.
Onafhankelijkheid of illusie?
Het nationalistische argument klinkt ook stoer: “Nederland mag niet afhankelijk zijn van buitenlandse staalproducenten”. Dit houdt eveneens geen stand, want alle grondstoffen komen uit het buitenland. En van het staal dat we hier maken, wordt meer dan 80% geëxporteerd. Het staal dat we in Nederland zelf nodig hebben, importeren we vooral. Voor defensie en infrastructuur kan staal belangrijk zijn, maar moderne oorlogsvoering draait meer om drones en cyberaanvallen dan om staal.
De circulaire kaart
“Staal is duurzaam en circulair.” Maar hoe circulair is een product waarvan 25-30% al op de schroothoop belandt voordat het in een eindproduct is verwerkt? Hoewel staal grotendeels recyclebaar is, blijft verspilling inherent aan het productieproces. De meest duurzame grondstoffen en energiebronnen zijn die welke je helemaal niet nodig hebt.
Het lijstje argumenten slinkt. Misschien is het tijd om eerlijk te zijn over wat echt telt: volksgezondheid, innovatie met visie en de bereidheid om echte alternatieven te omarmen.
