Het is een fascinerend en frustrerend schouwspel: de steeds veranderende vergroeningsplannen van Tata Steel. Als een kameleon past het bedrijf zich aan. In 2020 wordt met veel bombarie een CO₂-reductie van 30% in 2030 beloofd. CO₂-opslag onder de Noordzee zou een fluitje van een cent zijn, terwijl het nog nergens grootschalig werd toegepast.
Toen kwamen de mannen van lobbygroep de Zeester in actie. Ze wilden groen staal maken op een nog niet eerder vertoonde manier. De FNV legt de fabriek plat en het groen staalplan mag worden uitgewerkt. De ingenieurs mochten groot dromen. In 2021 waren er plannen voor een waterstof staalfabriek en hypermoderne smeltovens, een technologisch hoogstandje waar de ingenieurs van Tata Steel lyrisch over waren. Maar helaas, te duur en te riskant, zo bleek.
En toen in 2023 kwam de draai, een plotwending die niemand had zien aankomen. In een paar weken kwam het projectteam onder leiding van een onervaren projectleider, die slechts één jaar bij Tata werkt met 3 alternatieven. Er werd ingezet op het voorbewerken van ijzererts met waterstof (uit aardgas, niet met groene waterstof), en dit daarna mengen met schroot en smelten in een minder innovatieve, conventionele smeltoven: een electric arc furnace (EAF).
De onzekerheid hangt als een dikke mist boven IJmuiden. De staalmarkt verslechtert zienderogen, de financiële positie van Tata Steel Nederland is wankel. Waar andere staalfabrieken in Europa wel met halffabricaten werken, die elders met echt groene waterstof gefabriceerd kunnen worden, ligt dit scenario nog steeds niet op tafel in IJmuiden. De steeds veranderende plannen en de onzekerheden moeten de onderhandelaars van minister Hermans die onderhandelen weinig comfort geven over de vraag in hoeverre de gevraagde maatwerksubsidies doelmatig zullen zijn.
Het scenario voor de bewoners van de IJmond is wel klip en klaar. Zolang de overheid niet ingrijpt, zullen bewoners blootgesteld worden aan stank, stof en kankerverwekkende stoffen. Dit zal nog doorgaan tot ruim 2040. Het is hoog tijd dat hun recht op een schone leefomgeving serieus wordt genomen. Dag groen staalplan, hallo gezondheid en groene IJmond plan!
